Sposób ustalenia kwoty wolnej od potrąceń proporcjonalnie do wypłacanego zasiłku - stanowisko MPiPS

Do egzekucji ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stosuje się przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (art. 833 § 5 K.p.c. oraz art. 10 § 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Dz. U. z 2014 r. poz. 1619).

Zasiłki podlegają zatem egzekucji na zasadach określonych w art. 139-143 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.), dalej ustawy emerytalnej. W świetle powołanych przepisów, ze świadczeń określonych w ustawie emerytalnej (a w konsekwencji z przysługującego pracownikowi zasiłku np. chorobowego) - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy i innych należności z tytułu tego podatku - potrąca się m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych:

na zaspokojenie należności alimentacyjnych, do wysokości 60% kwoty zasiłku,
na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, do wysokości 25% kwoty zasiłku.

Podobnie jak w przypadku wynagrodzenia za pracę, również w odniesieniu do zasiłku chorobowego ustawodawca przewidział kwotę wolną od potrąceń.

Ważne: Zasiłek chorobowy jest wolny od potrąceń sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi, w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury.

Przy potrącaniu innych należności kwotę wolną od potrąceń stanowi 60% kwoty najniższej emerytury.

Obowiązujące kwoty wolne od potrąceń z zasiłków
okres kwota	od 1.03.2014 r. do 28.02.2015 r.	od 1.03.2015 r. do 29.02.2016 r.
50% najniższej emerytury	422,23 zł (844,45 zł x 50%)	440,23 zł (880,45 zł x 50%)
60% najniższej emerytury	506,67 zł (844,45 zł x 60%)	528,27 zł (880,45 zł x 60%)

Kwotę wolną od potrąceń i egzekucji ustala się proporcjonalnie do wypłacanego świadczenia. Jeśli więc pracownik otrzymuje świadczenie za część miesiąca, kwota ta jest odpowiednio niższa w zależności od liczby dni, za które ono przysługuje.

Zgodnie z definicją słownikową, proporcjonalny to: "(…) pozostający w takim stosunku do innej wielkości, że gdy tę drugą zwiększymy lub zmniejszymy pewną liczbę razy, pierwsza zwiększy się lub zmniejszy taką samą liczbę razy (…)" (por. Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, str. 745). Biorąc pod uwagę wykładnię językową należałoby przyjąć, że przy ustalaniu proporcjonalnej kwoty wolnej od potrąceń należy pełną jej wysokość podzielić przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca i pomnożyć przez liczbę dni, za które przysługuje świadczenie. W piśmiennictwie można jednak spotkać inny pogląd, a mianowicie, że kwotę tę ustala się dzieląc przez 30 (bez względu na liczbę dni kalendarzowych miesiąca) i mnożąc przez liczbę dni, za które świadczenie jest wypłacane.

Wobec różnych stanowisk prezentowanych w tej kwestii nasze Wydawnictwo wystąpiło z zapytaniem do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W dniu 14 stycznia 2015 r. otrzymaliśmy odpowiedź resortu pracy, w której czytamy, że: "(…) przy obliczaniu proporcjonalnej kwoty zasiłku wolnej od potrąceń należy, analogicznie jak przy obliczaniu dziennego zasiłku, podzielić ją przez 30 i pomnożyć przez liczbę dni, za które świadczenie chorobowe jest wypłacane.".

Ważne: Biorąc pod uwagę stanowisko resortu pracy, proporcjonalną kwotę wolną od potrąceń z zasiłków ustala się w każdym miesiącu przy użyciu dzielnika 30.

W świetle powyższego pracodawca, uprawniony do wypłaty zasiłków, przy dokonywaniu potrąceń stosuje dwa limity:

pierwszy to maksymalna kwota potrącenia stanowiąca określony procent zasiłku (odpowiednio 60%, 50% lub 25%),
drugi to kwota wolna od potrąceń.

Założenia

Pracownik w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2.000 zł. Od połowy listopada 2014 r. do 14 stycznia 2015 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby.

W styczniu br. obok wynagrodzenia za pracę w wysokości 1.066,62 zł (2.000 zł : 30 = 66,67 zł; 66,67 zł x 14 dni = 933,38 zł; 2.000 zł - 933,38 zł = 1.066,62 zł) otrzymał zasiłek chorobowy w kwocie 644,28 zł (1.725,80 zł x 80% : 30 = 46,02 zł - stawka dzienna; 46,02 zł x 14 dni = 644,28 zł).

Pracodawca dokonuje potrącenia zaległych alimentów na kwotę 12.000 zł.

Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów (111,25 zł) i złożył pracodawcy PIT-2.

Potrącenie z wynagrodzenia

Pracodawca w rozpatrywanym miesiącu potrącił z wynagrodzenia kwotę 485,73 zł, zgodnie z wyliczeniem:

kwota wynagrodzenia po odliczeniach składkowo-podatkowych: 1.066,62 zł - (146,23 zł + 82,84 zł + 28 zł) = 809,55 zł,
kwota wolna: nie występuje,
dopuszczalna kwota potrącenia: 3/5 x 809,55 zł = 485,73 zł.

Kalkulator wynagrodzeń dostępny jest w serwisie
www.kalkulatory.gofin.pl

Potrącenie z zasiłku

Pracodawca tytułem tego zobowiązania może potrącić pracownikowi z kwoty wypłaconego zasiłku 331,30 zł, zgodnie z wyliczeniem:

kwota zasiłku chorobowego za 14 dni stycznia: 644,28 zł,
maksymalna kwota potrącenia (60% kwoty zasiłku): 644,28 zł x 60% = 386,57 zł,
kwota wolna od potrąceń: 422,23 zł : 30 dni = 14,07 zł; 14,07 zł x 14 dni = 196,98 zł,
zasiłek po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy: 644,28 zł - 116 zł = 528,28 zł,
kwota potrącenia: 528,28 zł - 196,98 zł = 331,30 zł.

Zwracamy uwagę! Przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę (także chorobowego, o którym mowa w art. 92 K.p.) nie dokonuje się zmniejszenia kwoty wolnej od potrąceń, gdy wynagrodzenie wypłacane jest tylko za część miesiąca. Kwotę wolną stosuje się przy tym do egzekucji pozaalimentacyjnych oraz innych należności. Należności alimentacyjne potrąca się bez stosowania kwoty wolnej.

Kwoty wolne od potrąceń z wynagrodzenia
w 2015 r. podajemy w serwisie
www.wskazniki.gofin.pl

Przykład

Pracownik "pełnoetatowy" ma określone wynagrodzenie w kwocie 3.000 zł. Przez cały styczeń br. pracownik chorował i za ten miesiąc otrzymał wynagrodzenie chorobowe za 14 dni w wysokości 966,42 zł (2.588,70 zł x 80% : 30 = 69,03 zł - stawka dzienna; 69,03 zł x 14 dni = 966,42 zł) oraz zasiłek chorobowy za 17 dni w wysokości 1.173,51 zł (69,03 zł x 17 dni).

Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów i złożył pracodawcy PIT-2.

Wynagrodzenie i inne należności ze stosunku pracy tego pracownika zajęte są przez komornika na poczet niespłaconej pożyczki bankowej na kwotę 5.000 zł.

Potrącenie z wynagrodzenia

Z wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie potrącił żadnej kwoty, ponieważ naruszona zostałaby kwota wolna:

wynagrodzenie chorobowe po odliczeniach składkowo-podatkowych: 966,42 zł - (86,98 zł + 33 zł) = 846,44 zł,
kwota wolna: 1.286,16 zł,
846,44 zł < 1.286,16 zł.

Potrącenie z zasiłku

Z zasiłku chorobowego pracodawca potrącił 293,38 zł, zgodnie z wyliczeniem:

kwota zasiłku chorobowego za 17 dni stycznia: 1.173,51 zł,
maksymalna kwota potrącenia (25% kwoty zasiłku): 1.173,51 zł x 25% = 293,38 zł,
kwota wolna od potrąceń: 422,23 zł : 30 dni = 14,07 zł; 14,07 zł x 17 dni = 239,19 zł,
zasiłek po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy: 1.173,51 zł - 211 zł = 962,51 zł.

Pracodawca może potrącić maksymalną kwotę, bowiem nie narusza ona kwoty wolnej od potrąceń: 962,51 zł - 293,38 zł = 669,13 zł; 669,13 zł > 239,19 zł.