Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 22 (592) z dnia 10.11.2023

Ustalanie okresu zasiłkowego i limitu płatności wynagrodzenia chorobowego

1) Pracownica chorowała z krótkimi przerwami od 7 października 2022 r. do 17 maja 2023 r. Z uwagi na to, że w dniu 11 maja 2023 r. wyczerpała pełny okres zasiłkowy, nie nabyła prawa do wynagrodzenia chorobowego za ostatnie 6 dni choroby. Ponownie chorowała od 21 do 31 lipca 2023 r. Czy do limitu płatności wynagrodzenia chorobowego w danym roku kalendarzowym wlicza się okres absencji przypadającej po wyczerpaniu okresu zasiłkowego?

Nie. Pracownik, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby co do zasady w pierwszej kolejności zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego. Jego limit wynosi do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku osoby, która najpóźniej w roku poprzedzającym niezdolność do pracy ukończyła 50. rok życia - do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego (art. 92 § 1 K.p.).

Generalnie w powyższych limitach uwzględnieniu podlegają okresy niezdolności do pracy, za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie chorobowe. Jak jednak wyjaśnił ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej, wlicza się do nich także okresy absencji, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego, ale tylko z przyczyn określonych w art. 14-17 ustawy zasiłkowej. W przepisach tych mowa jest m.in. o niezdolności do pracy powstałej: w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez pracownika, nadużycia alkoholu bądź gdy ubezpieczony w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

W świetle powyższego limit wypłaty wynagrodzenia chorobowego nie obejmuje dni niezdolności do pracy przypadających po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.

Za czas niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej łącznie dłużej niż 33 (14) dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Łączny okres, przez który pracownik ma prawo do wymienionych świadczeń, zwany okresem zasiłkowym, wynosi 182 dni, a gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - 270 dni (art. 8 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Do okresu zasiłkowego pracownika wlicza się:

• wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy (bez względu na rodzaj schorzenia), jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej,
• okresy poprzednich niezdolności do pracy (bez względu na rodzaj schorzenia), jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni,
• okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które ubezpieczony nie ma prawa do świadczenia chorobowego z przyczyn określonych w art. 14-17 ustawy zasiłkowej (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).

Nie podlegają natomiast wliczeniu okresy niezdolności do pracy:

• przypadające przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży,
• przypadające w okresie wyczekiwania na prawo do świadczenia chorobowego, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej,
• o których mowa w art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej, tj. przypadające m.in. w trakcie urlopów bezpłatnego, wychowawczego i opiekuńczego.

W razie wątpliwości przy ustalaniu okresu zasiłkowego, płatnik zasiłku może wystąpić w tej sprawie z pytaniem do ZUS. W tym celu można wykorzystać przygotowany przez ZUS formularz o symbolu ZAS-64.

W sytuacji z pytania kilka dni absencji chorobowej przypadającej w maju 2023 r. wykracza poza pełny okres zasiłkowy. Jest to okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy bez prawa do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego i nie podlega on wliczeniu do limitu płatności wynagrodzenia chorobowego w 2023 r.

Pracownica (w wieku 41 lat) chorowała w następujących okresach: od 8 do 22 lutego 2022 r. (15 dni), od 7 do 31 października 2022 r. (25 dni), od 16 listopada 2022 r. do 31 marca 2023 r. (136 dni), od 21 kwietnia do 17 maja 2023 r. (27 dni). Pracodawca wypłacił jej:

• wynagrodzenie chorobowe za okres od 8 do 22 lutego 2022 r. (15 dni) i od 7 do 24 października 2022 r. (18 dni), łącznie 33 dni z limitu przysługującego w 2022 r.,
• zasiłek chorobowy za okres od 25 do 31 października 2022 r. (7 dni), od 16 listopada 2022 r. do 31 marca 2023 r. (136 dni),
• wynagrodzenie chorobowe za okres od 21 kwietnia do 11 maja 2023 r. (21 dni) z limitu przysługującego w 2023 r.

Okres niezdolności do pracy od 12 do 17 maja 2023 r. (6 dni) z uwagi na wyczerpanie pełnego 182-dniowego okresu zasiłkowego (liczonego od 7 października 2022 r., tj. 18 dni + 7 dni + 136 dni + 21 dni = 182 dni) pracodawca uznał za usprawiedliwioną nieobecność w pracy bez prawa do wynagrodzenia chorobowego.

Zakładamy, że pracownica z poprzedniego przykładu chorowała ponownie od 21 do 31 lipca 2023 r. (11 dni). Ponieważ przerwa w niezdolności do pracy, liczona od 18 maja 2023 r., wyniosła 64 dni, pracodawca otworzył nowy okres zasiłkowy. Za cały wskazany okres absencji pracodawca wypłacił pracownicy wynagrodzenie chorobowe (w jego limicie przysługującym w 2023 r. nie uwzględnił 6 dni niezdolności do pracy przypadających od 12 do 17 maja 2023 r.).

W 2023 r. do wykorzystania z limitu 33 dni płatności wynagrodzenia chorobowego pozostał jeszcze tylko 1 dzień (33 dni - 21 dni - 11 dni).

Zwracamy uwagę! Okres płatności wynagrodzenia chorobowego w danym miesiącu wykazywany jest w raporcie ZUS RSA z kodem świadczenia/przerwy 331, a zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego - z kodem 313. Natomiast okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia lub zasiłku wykazywany jest z kodem 151.

2) Pracownik (w wieku 59 lat) od 18 listopada 2022 r. do 18 maja 2023 r. był nieprzerwanie niezdolny do pracy z powodu choroby, wykorzystując pełny okres zasiłkowy. Od 19 maja do 16 sierpnia 2023 r. (90 dni) korzystał z przyznanego mu świadczenia rehabilitacyjnego, a następnie odzyskał zdolność do pracy. Od 5 do 27 października 2023 r. był on ponownie niezdolny do pracy z powodu choroby. Czy przysługuje mu świadczenie chorobowe? Nadmieniamy, że pracownik od 21 września do 4 października 2023 r. korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Jak już wyjaśniliśmy w odpowiedzi na pytanie 1, nowy 182- lub 270-dniowy okres zasiłkowy jest otwierany wówczas, gdy przerwa w niezdolności do pracy, w czasie której ubezpieczony jest zdolny do pracy wynosi co najmniej 61 dni lub nie przekracza 60 dni - gdy niezdolność do pracy przed przerwą nie przypadała na okres ciąży, a po przerwie występuje w trakcie ciąży. Jako przerwy w niezdolności do pracy nie uważa się okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Jest ono bowiem przyznawane po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pracownikowi nadal niezdolnemu do pracy z powodu choroby, gdy jego dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie tej zdolności (art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Biorąc powyższe pod uwagę, w sytuacji z pytania pracodawca mógłby otworzyć nowy okres zasiłkowy, gdyby pracownik zachorował najwcześniej 17 października 2023 r. (licząc od 17 sierpnia 2023 r. przerwa w niezdolności do pracy wyniosłaby wówczas 61 dni). Ponieważ niezdolność do pracy z powodu choroby nastąpiła wcześniej, okres niezdolności do pracy od 5 do 27 października 2023 r. podlega zaliczeniu do poprzednio otwartego, wyczerpanego już okresu zasiłkowego. Pracownik nie ma więc prawa do świadczenia chorobowego. Obecnie, aby nabyć prawo do kolejnego świadczenia chorobowego, niezdolność do pracy musiałaby powstać najwcześniej 28 grudnia 2023 r. Dopiero wtedy przerwa w niezdolności do pracy wyniesie co najmniej 61 dni (licząc od 28 października 2023 r.), pozwalająca na otwarcie nowego okresu zasiłkowego i wypłatę świadczenia chorobowego (tu w pierwszej kolejności wynagrodzenia chorobowego).

Zakładamy, że pracownik z pytania ponownie zachoruje 29 grudnia 2023 r. i będzie niezdolny do pracy do 19 stycznia 2024 r. W związku z tym, że absencja chorobowa powstanie po przerwie wynoszącej 62 dni (licząc od 28 października 2023 r.), pracodawca otworzy nowy okres zasiłkowy i wypłaci pracownikowi:

• wynagrodzenie chorobowe za okres od 29 do 31 grudnia 2023 r. (3 dni z limitu przysługującego w 2023 r.) oraz od 1 do 14 stycznia 2024 r. (14 dni z limitu przysługującego w 2024 r.),
• zasiłek chorobowy za okres od 15 do 19 stycznia 2024 r. (5 dni).

Tym samym pracownik wyczerpie pełny limit płatności wynagrodzenia chorobowego przypadający na 2024 r., a 182-dniowy okres zasiłkowy zostanie pomniejszony łącznie o 22 dni.

Zwracamy uwagę! Pracownik, o którym mowa w pytaniu, mógłby ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne na dalszy okres, przy czym o okolicznościach uzasadniających jego przyznanie decyduje lekarz orzecznik ZUS.