Ustalanie wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach

Pracownik jest zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy przewidującym pracę do 12 godzin na dobę. Obowiązują go 3-miesięczne okresy rozliczeniowe i przysługuje mu tylko stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.500 zł. W sierpniu 2021 r., zgodnie z grafikiem, pracownik miał do przepracowania 156 godzin i dodatkowo pracował w nadgodzinach z przekroczeń dobowych. Czy wynagrodzenie za nadgodziny za ten miesiąc należało obliczyć, dzieląc stawkę wynagrodzenia zasadniczego przez 176 godz. (nominalny wymiar czasu pracy), czy przez 156 godz. (godziny wynikające z harmonogramu czasu pracy)?

Zasady wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych reguluje art. 151¹ § 1 K.p. Określa on, że za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje pracownikowi dodatek. Wysokość dodatku zależy od tego, w jakim dniu i porze pracownik pracował w nadgodzinach.

Inną formą rekompensaty za nadgodziny może być udzielenie pracownikowi czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w nadgodzinach. Udzielenie czasu wolnego za nadgodziny może nastąpić zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy.

Podstawę obliczenia dodatku za nadgodziny stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli pracownik jest wynagradzany w innej formie, np. akordowo lub prowizyjnie, wówczas podstawę do wyliczenia stawki dodatku za nadgodziny stanowi 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 K.p.).

Stawkę godzinową ze składników o charakterze stałym miesięcznym uzyskuje się, dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Tak wynika z § 4a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz. U. z 2017 r. poz. 927).

Powołany przepis nie wskazuje, jak rozumieć pojęcie "liczba godzin przypadająca do przepracowania w danym miesiącu". Kwestię tę wyjaśniło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 24 października 2014 r. Stwierdziło w nim, że: "(...) sformułowania »liczba godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu« użyte w § 4 rozporządzenia oraz »liczba godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu« użyte w § 12 rozporządzenia oznaczają liczbę godzin, do przepracowania których pracownik zobowiązany jest zgodnie z wymiarem czasu pracy w tym miesiącu (a nie liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu zgodnie z rozkładem czasu pracy konkretnego pracownika). Oznacza to, że niezależnie od faktycznej długości okresu rozliczeniowego, w celu wyliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (...) należy przyjąć miesięczny wymiar czasu pracy, obliczony w sposób przewidziany w art. 130 Kodeksu pracy. (...)" - przykład.

Przykład

Pracownik zatrudniony w systemie równoważnym w 3-miesięcznych okresach rozliczeniowych, pokrywających się z kwartałami, w sierpniu 2021 r. zgodnie z grafikiem miał do przepracowania 156 godz. Oprócz godzin rozkładowych przepracował w tym miesiącu 12 godz. z przekroczeń dobowych w porze dziennej. Pracownik otrzymuje tylko stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 3.500 zł. Pracodawca rekompensuje nadgodziny dodatkami do wynagrodzenia.

Ustalenie normalnego wynagrodzenia i dodatków za nadgodziny za sierpień 2021 r. przedstawia się następująco:

-	3.500 zł : 176 godz. (nominalny wymiar czasu pracy w sierpniu br.) = 19,89 zł,
-	19,89 zł × 12 godz. = 238,68 zł (normalne wynagrodzenie za nadgodziny),
-	19,89 zł × 50% × 12 godz. = 119,34 zł (dodatki za nadgodziny).