Wynagrodzenie akordowe a podstawa wymiaru zasiłku

Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego dla pracownika z założenia bierze się pod uwagę wynagrodzenie wypłacone mu za okres poprzedzający powstanie niezdolności do pracy/prawa do świadczenia. Zdarza się jednak, że pracownik nabywa prawo do świadczenia chorobowego już w pierwszym miesiącu zatrudnienia, co niekiedy komplikuje sprawę, zwłaszcza gdy otrzymuje wynagrodzenie zmienne i nie zdążył wypracować żadnego wynagrodzenia.

Podstawowa zasada

Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych należnych pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za okres 12 lub - przy krótszym okresie zatrudnienia - pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy/prawa do świadczenia.

Przez wynagrodzenie rozumie się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków pracownika.

Tak wynika z art. 36 ust. 1 i 2 oraz art. 3 pkt 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

W pierwszym miesiącu zatrudnienia

Jeśli jednak niezdolność ta/prawo to powstała/powstało przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), za sprawą art. 37 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy (patrz tabela). Oznacza to, że jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie:

stałe - przyjmuje się wynagrodzenie określone w umowie o pracę,
zmienne - brane jest pod uwagę to wynagrodzenie po stosownym uzupełnieniu do pełnego miesiąca (przykład - wariant I).

Natomiast w przypadku gdy pracownik, oprócz wynagrodzenia w stałej miesięcznej wysokości, otrzymuje zmienne składniki wynagrodzenia, zmniejszane za okres absencji chorobowej (art. 41 ustawy zasiłkowej), podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, zsumowane ze zmiennymi składkami wynagrodzenia miesięcznego, po ewentualnym uzupełnieniu do pełnego miesiąca.

Bez uzyskanego wynagrodzenia

Zdarza się, że pracownik nie zdąży wypracować sobie żadnego wynagrodzenia (np. zachoruje w pierwszym dniu zatrudnienia).

Przy wynagrodzeniu stałym i tak przyjmuje się wówczas wynagrodzenie z umowy o pracę.

Sprawa się jednak komplikuje, gdy pracownik miał być wynagradzany stawką zmienną (np. wynagrodzenie akordowe). Wówczas do obliczenia podstawy wymiaru należnego mu świadczenia chorobowego należy wziąć pod uwagę kwoty zmiennych składników wynagrodzenia wypłaconych za ten miesiąc innym pracownikom zatrudnionym przez tego samego pracodawcę na takim samym lub podobnym stanowisku pracy i ustalić przeciętną wysokość takiego wynagrodzenia (patrz tabela). Stanowi o tym wprost art. 37 ust. 2 pkt 3 ustawy zasiłkowej.

Ponieważ ustawodawca nie sprecyzował, ilu takich pracowników należy wytypować, najbardziej zasadnym wydaje się uśrednienie wynagrodzenia zmiennego uzyskanego przez wszystkich pracowników zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku (przykład - wariant II). Pozostawienie pracodawcy wyboru kilku takich pracowników (np. 4 z 20) mogłoby być później kwestionowane (np. gdyby podstawa wymiaru świadczenia chorobowego okazała się zbyt niska albo zbyt wysoka).

Z gwarantowanym minimum

Trzeba również pamiętać o tym, iż podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy dla pracownika, do którego wynagrodzenia mają zastosowanie przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (art. 45 ustawy zasiłkowej).

Kalkulator najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych dostępny jest w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Jeśli zatem pracownik ze zmiennym wynagrodzeniem nie przepracował ani jednego dnia i w danym zakładzie pracy nie ma innych pracowników zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku, których wynagrodzenie mogłoby posłużyć do obliczenia podstawy wymiaru należnego mu świadczenia, to i tak ma on zapewnioną najniższą gwarantowaną wysokość tej podstawy (przykład - wariant III).

Przykład

Pracownik wynagradzany stawką akordową zachorował w pierwszym miesiącu zatrudnienia. Ze względu na przebieg poprzedniego ubezpieczenia, nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego od pierwszego dnia obecnej niezdolności do pracy.

Wariant I - Pracownik przepracował w tym miesiącu 5 dni roboczych oraz miał 2 nadgodziny dzienne dobowe.

Podstawę wymiaru należnego mu wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie akordowe uzupełnione do pełnego miesiąca, poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze (bez nadgodzin) przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które był obowiązany przepracować w tym miesiącu, zsumowane z wynagrodzeniem wypłaconym mu za pracę w godzinach nadliczbowych (w kwocie faktycznej, bez uzupełniania).

Wariant II - Pracownik stał się niezdolny do pracy w pierwszym dniu zatrudnienia, a tym samym nie przepracował ani jednego dnia i nie otrzymał żadnego wynagrodzenia za pracę.

Podstawę wymiaru należnego mu wynagrodzenia chorobowego stanowi kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, wszystkim pracownikom zatrudnionym u tego pracodawcy na takim samym stanowisku pracy (bez wypracowanego przez tych pracowników wynagrodzenia za godziny nadliczbowe).

Wariant III - Sytuacja jak w wariancie II, ale pracodawca nie zatrudnia innych pracowników na takim samym lub podobnym stanowisku.

Podstawę wymiaru należnego pracownikowi wynagrodzenia chorobowego stanowi przewidziana dla niego najniższa podstawa wymiaru zasiłku (w 2022 r. z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy - kwota 2.597,33 zł).

**Ustalanie podstawy wymiaru świadczenia chorobowego, do którego prawo powstało w pierwszym miesiącu zatrudnienia**
Wynagrodzenie przysługujące pracownikowi	Pracownik w danym miesiącu	Podstawę wymiaru świadczenia stanowi
Wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości	przepracował choćby jeden dzień	wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy
Wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości	nie osiągnął żadnego wynagrodzenia
Wynagrodzenie zmienne (np. akordowe)	przepracował choćby jeden dzień	wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu
Wynagrodzenie zmienne (np. akordowe)	nie osiągnął żadnego wynagrodzenia	kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy