Wynagrodzenie za urlop od składników zmiennych

1) Pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną, a ponadto w niektórych miesiącach wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych, w tym z przekroczenia normy średniotygodniowej, co jest kompensowane dodatkami. Jak obliczyć jego wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy?

W podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy uwzględnić wynagrodzenie wraz z dodatkami za godziny nadliczbowe z przekroczenia dobowego oraz jeśli okres rozliczeniowy nie przekracza 1 miesiąca średniotygodniowego, wypłacone w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

Do podstawy urlopowej przyjmuje się wszystkie składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia ze stosunku pracy za okresy nie dłuższe niż miesiąc, za wyjątkiem wymienionych w § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.), dalej rozporządzenia urlopowego. Wśród tych wyłączeń nie ma wynagrodzenia i dodatków za pracę nadliczbową, a tym samym, należy przyjąć wskazane składniki przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego. W podstawie nie uwzględnia się jednak składników za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (np. kwartalnych, rocznych), co oznacza, że o ile u pracodawcy występuje dłuższy niż miesięczny okres rozliczeniowy, nie wchodzą do podstawy urlopowej dodatki za pracę nadliczbową z przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej.

Zwracamy uwagę! Przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego brak jest podstaw do pominięcia miesięcy, w których wynagrodzenie za pracę nadliczbową nie wystąpiło, gdyż pracownik nie pracował ponad normę. Pomija się wyłącznie miesiące nieprzepracowane w całości. Wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik przepracował choćby 1 dzień, podlega uwzględnieniu w podstawie urlopowej.

Przykład

Pracownik jest wynagradzany według stawki miesięcznej w kwocie 2.500 zł. We wrześniu br. skorzystał z kilku dni urlopu wypoczynkowego. W lipcu 2013 r. uzyskał 407,80 zł za 20 godzin nadliczbowych z przekroczenia normy dobowej w zwykłym dniu roboczym w porze dziennej, a w sierpniu 2013 r. nie przepracował 5 dni roboczych (40 godz.) z powodu niezdolności do pracy. Wynagrodzenie jest wypłacane w ostatnim roboczym dniu miesiąca.

Pracodawca wypłacił pracownikowi za wrzesień 2013 r. pełną stawkę wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenie urlopowe ze składników zmiennych w kwocie 0,83 zł za godzinę, według wyliczenia:

ustalenie podstawy obejmującej wynagrodzenie zmienne wypłacone od czerwca do sierpnia br.: 0 zł + 407,80 zł + 0 zł = 407,80 zł,
ustalenie dzielnika: 160 godz. + (184 godz. + 20 godz.) + (168 godz. - 40 godz.) = 492 godz.,
ustalenie stawki za godzinę urlopu: 407,80 zł : 492 godz. = 0,83 zł.

2) Jak obliczyć wynagrodzenie urlopowe ze składników zmiennych (wynagrodzenia i dodatków za godziny nadliczbowe) wypłacanych 10. dnia następnego miesiąca. Które godziny pracy stanowią dzielnik? Czy chodzi o godziny, które zostały przepracowane w miesiącu wypłacenia tego składnika, czy w miesiącu, za który przysługiwał?

Dzielnikiem jest suma godzin przepracowanych w okresie, za który dokonano wypłaty.

W przypadku gdy pracownik jest wynagradzany według zmiennych jednomiesięcznych składników wynagrodzenia, podlegających zaliczeniu do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego, składniki te należy uwzględnić w podstawie w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Tak stanowi § 8 ust. 1 rozporządzenia urlopowego. Powołany przepis nie uzależnia przy tym zaliczania wymienionych składników do podstawy od miesięcy za jakie przysługiwały. Zatem może to być wynagrodzenie za bieżący miesiąc, bądź - z racji terminu wypłat - za miesiąc poprzedni.

Ważne: W przypadkach znacznego wahania wysokości zmiennych składników wynagrodzenia, składniki te mogą być uwzględnione przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.

Zgodnie z § 9 rozporządzenia urlopowego obliczając wynagrodzenie urlopowe podstawę wymiaru należy podzielić przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa. Sformułowanie przepisu nie jest jednoznaczne i powoduje rozbieżność poglądów doktryny w sprawie dzielnika niezbędnego w celu zastosowania podanego algorytmu. Część ekspertów jest zdania, że zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu dzielnikiem, dla celów obliczenia stawki za 1 godzinę urlopu wypoczynkowego, jest liczba godzin przepracowanych w miesiącach, w których wypłacono wynagrodzenie uwzględnione w podstawie. Z poglądem tym trudno się jednak zgodzić. Zastosowanie tego rozwiązania powodowałoby odejście od założeń ustawodawcy, gwarantujących pracownikowi wynagrodzenie urlopowe na poziomie analogicznym do wynagrodzenia za pracę (art. 172 K.p.). Podzielenie sumy składników zmiennych przez liczbę godzin nieadekwatną do rzeczywistego czasu pracy w okresie, za który wynagrodzenie to wypłacono, niweczyłoby zachowanie tej reguły.

W świetle powyższego uważamy, że w celu obliczenia stawki za godzinę urlopu należy zastosować dzielnik będący sumą godzin przepracowanych w miesiącach, za które dany składnik wynagrodzenia wypłacono. Obliczoną w ten sposób stawkę za jedną godzinę pracy należy pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach pracy rozkładowej, gdyby w tym okresie nie korzystał z urlopu.

Przykład

Pracownik zatrudniony w normach podstawowych od poniedziałku do piątku, otrzymuje stałe wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1.800 zł oraz niekiedy wynagrodzenie i dodatki za pracę nadliczbową z przekroczenia dobowego, płatne 10. dnia następnego miesiąca. We wrześniu 2013 r. pracownik korzystał z 10 dni (80 godz.) urlopu wypoczynkowego. W miesiącach poprzedzających z tytułu pracy nadliczbowej uzyskał:

w czerwcu: 286,96 zł (za 17 godz. nadliczbowych przypadających w maju br.),
w lipcu: 472,64 zł (za 28 godz. nadliczbowych przypadających w czerwcu br.),
w sierpniu: 0,00 zł (w lipcu 2013 r. nie wykonywał dodatkowej pracy).

Pracodawca wypłaci pracownikowi za wrzesień 2013 r. pełne wynagrodzenie miesięczne oraz wynagrodzenie urlopowe ze składników zmiennych w kwocie 110,40 zł, według wyliczenia:

wynagrodzenie wraz z dodatkami za nadgodziny: 286,96 zł + 472,64 zł = 759,60 zł,
liczba godzin pracy w okresie maj-lipiec: 160 godz. + 17 godz. + 160 godz. + 28 godz. + 184 godz. = 549 godz.,
stawka za 1 godz.: 759,60 zł : 549 godz. = 1,38 zł,
wynagrodzenie za urlop: 1,38 zł x 80 godz. = 110,40 zł.