Gazeta Podatkowa nr 82 (1644) z dnia 14.10.2019

Jak wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę wpływa na podstawę wymiaru świadczeń chorobowych?

Podstawa wymiaru świadczeń chorobowych należnych pracownikowi ustalana jest w oparciu o wynagrodzenie wypłacone mu za okres poprzedzający powstanie niezdolności do pracy lub które by uzyskał, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy. Przy czym nie może być ona niższa od zagwarantowanej przez ustawodawcę wysokości, do naliczania której przyjmowane jest minimalne wynagrodzenie za pracę. Ponieważ wynagrodzenie to z dniem 1 stycznia 2020 r. wzrośnie do kwoty 2.600 zł, stosownej zmianie ulegnie również najniższa podstawa wymiaru zasiłku.

Przeciętne wynagrodzenie

Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jest to ogólna zasada, od której istnieją pewne odstępstwa.

Otóż jeśli pracownik zachoruje przed upływem:

• wskazanego wyżej okresu - do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie wypłacone mu za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia,
   
• pełnego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia - podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Szczegółowo kwestię tę regulują art. 36-39 z uwzględnieniem art. 3 pkt 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Z gwarantowanym minimum

Biorąc pod uwagę powyższe można przyjąć, iż zasiłek chorobowy, stanowiący odpowiedni procent (tj. 70%, 80% lub 100%) podstawy jego wymiaru, w znacznym stopniu rekompensuje utracone w okresie niezdolności do pracy zarobki. Ponieważ dla pracowników została przewidziana minimalna wysokość wynagrodzenia za pracę, ustawodawca dla tej grupy ubezpieczonych przewidział także gwarantowaną wysokość podstawy wymiaru zasiłku. W świetle art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej z tytułu pracy w pełnym wymiarze podstawa ta nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Przy czym, jak dodaje ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, stosownemu podwyższeniu ulega podstawa wymiaru zasiłku, która wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, okaże się niższa od jej gwarantowanej wysokości.

Najniższa podstawa wymiaru zasiłku określona została dla pełnego etatu. Jeśli pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, ustalana jest ona w oparciu o przewidziane dla niego, odpowiednio zmniejszone (proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy), minimalne wynagrodzenie za pracę. Przykładowo, jeżeli pracownik zatrudniony jest na pół etatu, najniższą podstawę wymiaru zasiłku ustala się dla niego w oparciu o wartość odpowiadającą połowie minimalnego wynagrodzenia (patrz tabela).

Podwyżka z urzędu

Jeśli tzw. faktyczna podstawa wymiaru zasiłku, ustalona w oparciu o wypłacone/przysługujące pracownikowi wynagrodzenie (z zastrzeżeniem dotyczącym składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku), okaże się niższa od odpowiedniej dla wymiaru czasu pracy pracownika najniższej podstawy wymiaru zasiłku, z urzędu podlega podwyższeniu do tej gwarantowanej wysokości.

Kalkulatory najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych oraz wysokości świadczenia rehabilitacyjnego dostępne są w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Ponieważ minimalne wynagrodzenie za pracę wzrasta co roku z dniem 1 stycznia, corocznie od tej daty następuje także wzrost najniższej podstawy wymiaru zasiłku, do której trzeba podnieść (niekiedy ponownie) faktyczną podstawę jego wymiaru (jeżeli okaże się ona niższa od tej nowej gwarantowanej kwoty).

Ma to miejsce m.in. wówczas, gdy pracownik:

• choruje nieprzerwanie na przełomie roku kalendarzowego albo
   
• nabył prawo do świadczenia chorobowego w nowym roku, ale podstawy jego wymiaru nie ustala się na nowo, ze względu na fakt, iż między okresami należnych świadczeń nie było co najmniej 3 pełnych miesięcy kalendarzowych przerwy (art. 43 ustawy zasiłkowej).

Obecnie, tj. w 2019 r. minimalne wynagrodzenie z tytułu pracy w pełnym wymiarze wynosi 2.250 zł, a tym samym podstawa wymiaru zasiłku dla pełnoetatowego pracownika nie może być niższa od kwoty 1.941,52 zł, co wynika z wyliczenia:

2.250 zł - 2.250 zł × 13,71% = 2.250 zł - 308,48 zł = 1.941,52 zł.

Od 1 stycznia 2020 r. zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. (Dz. U. poz. 1778) minimalne wynagrodzenie wzrośnie do kwoty 2.600 zł, co oznacza, że w 2020 r. gwarantowana podstawa wymiaru zasiłku dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosić będzie 2.243,54 zł, zgodnie z wyliczeniem:

2.600 zł - 2.600 zł × 13,71% = 2.600 zł - 356,46 zł = 2.243,54 zł.

Nie dla młodocianych

Gwarancja najniższej podstawy wymiaru zasiłku nie dotyczy jednak ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (art. 45 ust. 2 ustawy zasiłkowej), a więc m.in. pracowników młodocianych zatrudnionych w ramach przyuczenia do wykonywania zawodu.

Pozostałe świadczenia chorobowe

Analogiczne zasady ustalania podstawy wymiaru oraz podwyższania jej do gwarantowanej wysokości obowiązują przy obliczaniu:

• wynagrodzenia chorobowego, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.),
   
• zasiłku opiekuńczego,
   
• zasiłku macierzyńskiego.

Pośrednio dotyczą także świadczenia rehabilitacyjnego, którego wysokość oblicza się w oparciu o ewentualnie zwaloryzowaną podstawę wymiaru ostatnio wypłacanego zasiłku chorobowego (art. 47 z uwzględnieniem art. 19 ustawy zasiłkowej). Przy czym w razie przyjęcia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego gwarantowanej jej wysokości, waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku, która po zwaloryzowaniu także nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 13,71%.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.)